Futbol bywa grą, w której uporządkowany i zaplanowany ruch bez piłki wpływa na przebieg meczu w sposób znacznie bardziej znaczący niż to, co dzieje się przy piłce. A formą takiego ruchu jest wymiana pozycji, niezaburzająca ustawienia zespołu, ale wprowadzająca wewnętrzne przesunięcia. Poniżej przykładowe ćwiczenie pozwalające na doskonalenie wymiany pozycji w pionie, w odniesieniu do konkretnej przestrzeni na boisku.

Celem zorganizowanego szkolenia taktycznego jest podwyższenie efektywności procesu przygotowania zawodnika do gry. Można to osiągnąć, jeżeli wszystkie zmiany dotyczące skuteczniejszego prowadzenia zajęć będą zmierzały w kierunku poznania naturalnego środowiska walki sportowej i wszelkie z tego tytułu wnioski i spostrzeżenia będą natychmiast wprowadzane do treningu, który powinien przebiegać w warunkach jak najbardziej zbliżonych do meczu.

Nie ma w piłce nożnej formy atakowania równie efektywnej i ekonomicznie uzasadnionej jak kontratak. Opisując dalej przykładowe ćwiczenie stosowane w doskonaleniu kontratakowania, autor będzie się odwoływał się do dwóch warunków organizacji kontr: predyspozycji własnych oraz preferencji w ustawieniu rywala.

Niektórzy twierdzą, że celem tiki-taki jest posiadanie piłki. Jednak tak naprawdę jej cel to dominacja na boisku. Nie chodzi o to, żeby zespół posiadał piłkę, a przeciwnik się dobrze przesuwał. Chodzi o to, żeby równocześnie posiadać piłkę i zdominować przeciwnika, tak aby pozbawić go możliwości wyprowadzenia kontrataku. Tylko wtedy tiki-taka jest skuteczna.

Opisane poniżej ćwiczenie ma charakter stricte przygotowujący do finalizowania ataku pozycyjnego. Realizowane jest w ramach schematu wprowadzania piłki w sektor boczny, a następnie w pole karne.

Biorąc pod uwagę schematy gry, rozkład zadań w defensywie i ofensywie jest stosunkowo łatwy do ustalenia i finalne położenie akcentów zależy od trenera. Analizując przypadek środkowych pomocników, najczęściej obserwujemy ustawienie 1–4–4–2 i 1–4–3–3 z modyfikacjami.

Celem gry w ataku pozycyjnym jest doprowadzenie napastników do ich ulubionej sytuacji strzeleckiej. Sposób prowadzenia akcji zmienia się w zależności od tego, który z zawodników gra na pozycji rozgrywającego, który z napastników jest na boisku i jakim systemem gra przeciwnik.

Deficyt czasu w ataku szybkim jest najistotniejszym czynnikiem skuteczności tego rodzaju atakowania. Trenerzy podkreślają zależność pomiędzy skutecznością akcji a czasem trwania kontrataku od odbioru piłki do uderzenia na bramkę. Czynnik czasu jest oczywiście również bardzo ważny w trakcie atakowania pozycyjnego.

PGE GKS Bełchatów po rundzie jesiennej sezonu 2013/2014 walczy o powrót do ekstraklasy. Pomimo degradacji w sezonie 2012/2013, w rundzie wiosennej zespół zdobył 25 pkt, co dało mu 4. miejsce w tabeli rundy wiosennej. GKS Bełchatów wypracował własny styl gry, a jego istotnym czynnikiem była faza przejścia z obrony do ataku. Poniżej jedno ze stosowanych ćwiczeń doskonalących atak szybki.

System 1-3-5-2 jest taktyczną odpowiedzią na systemy obecnie najczęściej stosowane. Zespołem, który z najlepszym skutkiem stosuje to ustawienie jest aktualnie Juventus Turyn. Od praktycznie dwóch lat również Dolcan Ząbki stosuje to ustawienie taktyczne. Poniżej przybliżono jeden ze schematów wyprowadzenia akcji ofensywnej stosowanych przez trenera Dolcanu Roberta Podolińskiego.