Próg psychomotoryczny zmęczenia wyznacza poziom tolerancji zmęczenia oraz barierę obciążeń dla danego zawodnika. Według prof. Chmury jest to granica obciążenia wysiłkowego i tolerancji zmęczenia, przy której występuje najwyższa sprawność działania ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Jej przekroczenie powoduje gwałtowne pogorszenie zdolności psychomotorycznych (Chmura, Nazar 2010).

Przy obciążeniu odpowiadającym progowi psychomotorycznego zmęczenia zawodnik osiąga najwyższą sprawność OUN, która charakteryzuje się:

• Najszybszą reakcją na bodźce wzrokowo-słuchowe;
• Najwyższym poziomem różnicowania bodźców pozytywnych od negatywnych;
• Najwyższą zdolnością mobilizacji i koncentracji uwagi;
• Zdolnością do podejmowania optymalnych decyzji.

Próg psychomotoryczny jest cechą indywidualną, występuje przy różnej tolerancji zmęczenia i różnej intensywności wysiłku (Chmura 2014). Przekroczenie wyznaczonego progu ma negatywny wpływ na psychomotorykę sportowca. Zawodnik, osiągając swój próg psychomotoryczny zmęczenia, osiąga najwyższy poziom pobudzenia ośrodkowego układu nerwowego oraz stan gotowości do podjęcia wysiłku fizycznego. Podejmuje w ułamku sekundy trafne decyzje, antycypuje grę, charakteryzuje go szybkość zbierania informacji ze środowiska. Piłkarz jest wtedy znacznie bardziej efektywny w działaniach boiskowych. Próg psychomotoryczny zmęczenia występuje po przekroczeniu progu przemian beztlenowych w granicach od 5% do 20% (Chmura, Nazar 2010). Jest to bardzo zindywidualizowana wartość i każdy zawodnik osiąga dany próg proporcjonalnie do swoich parametrów motorycznych.

Warto wspomnieć, że próg przemian beztlenowych określa 4-milimolowy próg mleczanowy. Jest to obciążenie, podczas którego we krwi zawodnika poziom mleczanu wynosi 4 mmol·l^-l i jest wyznacznikiem intensywności o maksymalnej wartości, w której pH krwi pozostaje bez zmian przy jednoczesnym wytwarzaniu kwasu mlekowego, a jego utylizacją (Chmura i wsp. 1998). Występuje on przy 75–90% HRmax lub przy 80% VO₂max, w zależności od poziomu wytrenowania danego zawodnika. Pod wpływem zastosowanego wysiłku fizycznego na sportowca, próg psychomotoryczny zmęczenia narasta poprzez adaptację organizmu do wysiłku fizycznego, dzięki czemu zwiększa się tolerancja mózgu na zmęczenie w korze mózgowej człowieka. Trener, chcąc przesunąć dany próg w kierunku większej adaptacji do wysiłku fizycznego, powinien zastosować indywidualne obciążenia treningowe zwiększające tolerancję na zmęczenie, zmieniając je na przestrzeni rocznego makrocyklu, a także utrzymywać poziom wytrzymałości tlenowej na stosownym poziomie, która jest fundamentem do narastania progu beztlenowego oraz psychomotorycznego zmęczenia (Chmura i wsp. 1994, Chmura 2014, Dworczyński 2019).

Grafika 1. Próg psychomotoryczny zmęczenia w trakcie wysiłku o tendencji wzrastającej intensywności (źródło: J. Chmura, Rozgrzewka. Podstawy fizjologiczne i zastosowanie w praktyce, Warszawa 2014, s. 91)

Powyższy fragment pochodzi z artykułu „Strefa komfortu psychomotorycznego a wpływ na efektywność zawodników”, którego autorem jest Artur Dworczyński, trener przygotowania motorycznego obecnie pracujący w w Legia Soccer Schools. Artykuł został opublikowany w nr 3/2020 (38) czasopisma „Asystent Trenera”.

Tutaj można zamówić czasopismo „Asystent Trenera”