We współczesnej piłce nożnej sztaby trenerskie tworzy cały zespół ludzi, w którym kluczową rolę odgrywają trenerzy przygotowania motorycznego oraz fizjologowie. Ich głównym zadaniem jest kontrola procesu treningowego oraz modyfikacja poszczególnych mikrocykli treningowych według zaobserwowanych zmian ustrojowych piłkarzy.

Ze względu na hierarchizację celów treningu kontrola powinna być wielopoziomowa, tzn. obejmująca wszystkie przedziały czasowe – jednostka treningowa, mikrocykl, mezocykl, makrocykl. Celem nadrzędnym kontroli jest optymalizowanie treningu:

• na poziomie środka treningowego wynikające z oceny efektów bezpośrednich (bieżące),
• na poziomie jednostek treningowych będące rezultatem oceny efektów przedłużonych (operacyjne),
• na poziomie mikro-, mezo- lub makrocyklu stanowiące konsekwencje oceny efektów operacyjnych i kumulatywnych (etapowe).

Do głównych rodzajów kontroli, które bezpośrednio wpływają na kierowanie treningiem, możemy zaliczyć:

• Efekty bezpośrednie (kontrola bieżąca) oceniamy na podstawie bezpośredniej analizy danych pomiarowych i odniesienie ich do wskaźników charakteryzujących dotychczasowe reakcje na dane obciążenie. W wyniku tego postępowania możemy korygować rodzaj, intensywność, objętość i jakość ćwiczeń realizowanych
  w jednostce treningowej.
• Efekty przedłużone (kontrola operacyjna) określamy poprzez analizę wskaźników charakteryzujących reaktywność ustroju w stosunku do planowanej krzywej obciążeń w mikro- i mezocyklu. W wyniku takiego postępowania możemy dokonać modyfikacji struktury i wielkości obciążeń w ramach mikro- i mezocyklu.
• Efekty kumulatywne (kontrola okresowa) oceniane są w wybranych punktach makrocyklu (np. po kolejnych okresach), stosownie do przyjętych celów treningu i planowanych zadań szkoleniowych. Na tej podstawie otrzymujemy przesłanki do korekt długofalowego programu szkolenia.

Przykładowa aparatura pomocna w kontroli bieżącej:

• pulsometry,
• przenośna aparatura do oznaczeń stężenia mleczanu w warunkach treningowych Lactate Scout,
• RPE – skala Borga, subiektywna ocena zmęczenia,
• systemy bazujące na sygnale GPS, np. GPSports, Catapult, System POLAR TEAM PRO.

Przykładowe parametry biochemiczne w kontroli bieżącej:

• kinaza kreatynowa (CK) – najtańszy i najczęściej używany marker w ocenie uszkodzenia włókien mięśniowych oraz stanów zapalnych,
• ocena parametrów stresu oksydacyjnego,
• kwas mlekowy,
• parametry równowagi kwasowo-zasadowej (pH, aktualne stężenie wodorowęglanów, standardowe stężenie wodorowęglanów, stężenie nadmiaru/niedoboru zasad buforujących, ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla i tlenu),
• mioglobina,
• dehydrogenaza mleczanowa.

Więcej na temat diagnostyki wydolności fizycznej, oceny parametrów biochemicznych oraz monitorowania jednostek treningowych znajdziecie w artykule „Indywidualizacja procesu treningowego piłkarza” opublikowanym w nr 5/2016 (18) czasopisma „Asystent Trenera”.

Tutaj można zamówić czasopismo „Asystent Trenera”